Nhân dịp kỷ niệm 12 năm đắc cử Giáo hoàng, Đức Thánh Cha Phanxicô sẽ đánh dấu sự kiện này trong bệnh viện. Tình trạng nhập viện của ngài làm nổi bật lòng sùng kính Thánh Thể đặc biệt trong triều đại của ngài — một lòng sùng kính nhấn mạnh vào việc tôn thờ Thánh Thể hơn là chính Thánh lễ.
Trong thời gian nằm viện, các bản tin y tế hàng ngày cho biết Đức Thánh Cha đã lãnh nhận Thánh Thể mỗi ngày và thường dành thời gian cầu nguyện trong nhà nguyện của bệnh viện, có lẽ trước Thánh Thể. Chỉ vào Chúa Nhật, ngài tham dự Thánh lễ do một linh mục khác cử hành. Không có dấu hiệu nào cho thấy trong các ngày trong tuần, Thánh lễ được cử hành trong phòng của ngài, hoặc ngài tham dự Thánh lễ tại nhà nguyện.
Điều này phù hợp với thói quen của ngài kể từ năm 2021, khi ngài không còn là chủ tế chính trong các Thánh lễ công khai, có lẽ do hạn chế về khả năng vận động. Thánh lễ công khai cuối cùng mà Đức Thánh Cha cử hành là vào tháng 5 năm 2022, nhân dịp phong thánh cho 10 vị thánh.
Theo quy định của Sách Lễ Rôma, “khi Đức Giám mục hiện diện trong Thánh lễ có sự tham dự của giáo dân, việc ngài cử hành Thánh lễ là điều rất phù hợp.” Tuy nhiên, Sách Lễ cũng nói thêm rằng Đức Giám mục có thể hiện diện mà không cử hành Thánh lễ: “Sau khi ủy thác cho người khác cử hành, ngài có thể chủ tọa Phụng vụ Lời Chúa, mặc áo dài có đeo thánh giá ngực, khăn choàng và áo choàng, và ban phép lành cuối lễ” (số 92).
Trong những năm cuối đời của Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II, Vatican đã chuẩn bị một chiếc xe lăn đặc biệt để ngài có thể ngồi mà vẫn cử hành Thánh lễ, cả tại Đền Thánh Phêrô và trong các chuyến tông du nước ngoài. Tuy nhiên, Đức Thánh Cha Phanxicô đã không chọn sử dụng phương án này.
Việc Đức Thánh Cha làm gì trong các ngày trong tuần không được công khai. Trước đây, ngài thường cử hành Thánh lễ hàng ngày với cộng đoàn tại nhà nguyện Domus Sanctae Marthae, nơi ngài cư ngụ, nhưng điều này đã không còn diễn ra kể từ khi đại dịch kết thúc.
Lòng sùng kính Thánh Thể của Đức Thánh Cha Phanxicô tập trung vào việc tôn thờ Thánh Thể. Ngay từ đầu triều đại, ngài đã dành một giờ vào buổi sáng trước Thánh lễ và một giờ vào buổi tối trong nhà nguyện để cầu nguyện trước Thánh Thể.
Một trong những khoảnh khắc đáng nhớ trong triều đại của ngài là buổi Chầu Thánh Thể và ban phép lành tại Quảng trường Thánh Phêrô trống vắng trong đại dịch. Trong những ngày đầy kịch tính đó, ngài đã chọn dẫn dắt toàn thể Giáo hội tôn thờ Thánh Thể và ban phép lành cho thành phố và thế giới — urbi et orbi — với Mặt Nhật.
“Từ hàng cột này bao bọc Rôma và toàn thế giới, xin Chúa ban phép lành xuống trên anh chị em như một vòng tay an ủi,” Đức Thánh Cha nói. “Lạy Chúa, xin Ngài ban phép lành cho thế giới, chữa lành thân xác chúng con và an ủi tâm hồn chúng con.”
Một sáng kiến đặc biệt khác của Đức Thánh Cha là “24 Giờ cho Chúa” trong Mùa Chay, bao gồm 24 giờ liên tục (nếu có thể) Chầu Thánh Thể và xưng tội. Đức Thánh Cha tham dự tại Rôma, và mọi giáo phận được khuyến khích chọn một số giáo xứ làm địa điểm tổ chức.
Những lời kêu gọi trở về với việc tôn thờ Thánh Thể của Đức Thánh Cha đã liên tục từ đầu triều đại của ngài.
“Người ta không thể biết Chúa mà không có thói quen tôn thờ, tôn thờ trong thinh lặng,” Đức Thánh Cha nói năm 2016, than phiền rằng việc tôn thờ đã bị mai một trong Giáo hội. “Tôi tin rằng, nếu tôi không nhầm, lời cầu nguyện tôn thờ là lời cầu nguyện ít được biết đến nhất giữa chúng ta; đó là lời cầu nguyện chúng ta ít thực hành nhất. Để ‘lãng phí thời gian’ — nếu tôi có thể nói như vậy — trước mặt Chúa, trước mầu nhiệm Chúa Giêsu Kitô. Để tôn thờ, trong thinh lặng, trong sự thinh lặng của việc tôn thờ. Ngài là Chúa, và tôi tôn thờ Ngài.”
Trong những năm gần đây, những lời kêu gọi này trở nên thường xuyên hơn. Năm 2023, việc này đã trở thành một vấn đề cấp bách đối với ngài.
Tháng 6 năm 2023, ngài đã ban phép lành cho Mặt Nhật sẽ được sử dụng tại Đại hội Thánh Thể Quốc gia năm 2024 tại Indianapolis, khi tiếp một phái đoàn từ Hoa Kỳ.
“Tôi tin rằng chúng ta đã đánh mất ý thức về việc tôn thờ trong thời đại này. Chúng ta phải khám phá lại ý thức tôn thờ trong thinh lặng. Đó là một hình thức cầu nguyện mà chúng ta đã đánh mất. Quá ít người biết nó là gì. Đó là trách nhiệm của các giám mục để dạy giáo lý cho các tín hữu về việc cầu nguyện qua tôn thờ. Thánh Thể đòi hỏi chúng ta điều đó.”
Cuối mùa hè năm đó, ngài đã đưa ra lời kêu gọi tương tự tại Ngày Giới Trẻ Thế Giới ở Lisbon.
“Chỉ trong tôn thờ, chỉ trong sự hiện diện của Chúa, chúng ta mới thực sự khám phá lại hương vị và niềm đam mê cho việc truyền giáo. Kỳ lạ thay, chúng ta đã đánh mất lời cầu nguyện tôn thờ; và tất cả mọi người, linh mục, giám mục, tu sĩ, cần phải khôi phục lại khả năng thinh lặng trước mặt Chúa.”
Một tháng sau, ngài mang thông điệp này đến tận cùng trái đất trong chuyến thăm Mông Cổ.
“Trong sự tôn thờ thinh lặng trước Nhà Tạm, chúng ta nhìn thấy Ngài trong khuôn mặt của những người chúng ta phục vụ và cảm nghiệm niềm vui nội tâm, ngay cả giữa những khó khăn, mang lại bình an cho tâm hồn chúng ta. Đó là điều chúng ta cần, hôm nay và mãi mãi: không phải những người chạy vòng quanh, bận rộn và xao lãng, thực hiện các dự án nhưng đôi khi tỏ ra bực bội về một cuộc sống chắc chắn không dễ dàng. Thay vào đó, một Kitô hữu là người có khả năng tôn thờ, thờ phượng trong thinh lặng. Và rồi, từ sự tôn thờ này, hoạt động sẽ tuôn trào.”
Cuối cùng, ngài lặp lại thông điệp này với toàn thể Giáo hội, tại buổi kết thúc Thượng Hội đồng năm 2023.
“Yêu thương là tôn thờ. Tôn thờ là phản ứng đầu tiên chúng ta có thể dâng lên tình yêu nhưng không và kỳ diệu của Thiên Chúa. Sự kinh ngạc của tôn thờ, sự ngỡ ngàng của việc thờ phượng, là điều thiết yếu trong đời sống Giáo hội, đặc biệt trong thời đại chúng ta, khi chúng ta đã từ bỏ thực hành tôn thờ.”
Tại sao Đức Thánh Cha Phanxicô lại chuyển trọng tâm? Không hề giảm nhẹ tầm quan trọng của Thánh lễ, ngài đã chọn nhấn mạnh vào việc tôn thờ Thánh Thể. Năm lý do sau đây có thể giải thích điều này.
Thứ nhất, đã có một giáo huấn phong phú về Thánh lễ trong 35 năm từ Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II và Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI, bao gồm các thông điệp (Ecclesia de Eucharistia), thư tông đồ (Dominicae Cenae, Mane Nobiscum Domine), tông huấn hậu Thượng Hội đồng (Sacramentum Caritatis) và chỉ dẫn (Redemptionis Sacramentum). Chủ đề này đã được đề cập toàn diện.
Thứ hai, Đức Thánh Cha thường nhấn mạnh vào linh đạo hơn là thần học. Thần học — giáo lý Thánh Thể — đề cập đến Thánh lễ, là “nguồn mạch và đỉnh cao” của đời sống Giáo hội. Dù đáng khen ngợi, tôn thờ không phải là điều thiết yếu. Mối quan hệ cá nhân với Thiên Chúa — linh đạo — mới là điều được nuôi dưỡng qua tôn thờ.
Thứ ba, liên quan đến linh đạo, Đức Thánh Cha thường bắt đầu từ kinh nghiệm chủ quan hơn là chân lý khách quan — do đó, đôi khi ngài có những lời lẽ mạnh mẽ với những người dùng giáo lý và luật lệ như “đá” để ném vào người khác. Tôn thờ Thánh Thể đôi khi mang tính cộng đoàn, nhưng cũng có thể rất chủ quan; một người cầu nguyện một mình trước Mặt Nhật hoặc Nhà Tạm có thể, vào lúc đó, không liên quan đến ai khác.
Thứ tư, Đức Thánh Cha nổi tiếng với mối quan tâm về chủ nghĩa giáo sĩ. Thánh lễ, dĩ nhiên, chỉ có thể được cử hành bởi một linh mục đã được truyền chức. Thậm chí, trong những hoàn cảnh đặc biệt, Thánh lễ có thể được cử hành mà không có giáo dân nào hiện diện. Điều này không xảy ra với việc tôn thờ. Dù tôn thờ liên kết với Thánh lễ, nó ít phụ thuộc vào linh mục hơn. Người ta có thể đi Chầu Thánh Thể mà không cần linh mục hiện diện.
Cuối cùng, Đức Thánh Cha đặt giá trị lớn lao vào việc cầu nguyện trong thinh lặng. Ngài duy trì thực hành, được Đức Bênêđictô giới thiệu, về những khoảng lặng sau bài giảng và sau khi rước lễ trong các Thánh lễ của ngài. Trong hai dịp quan trọng — chuyến thăm Đền Thánh Đức Mẹ Guadalupe và tại Auschwitz — ngài đã chọn một khoảng thời gian dài cầu nguyện trong thinh lặng thay vì một bài diễn văn.
Ngay cả trong Thánh lễ, Đức Thánh Cha cũng nhấn mạnh sự thinh lặng. Trong Desiderio Desideravi, thư tông đồ năm 2022 về “việc đào tạo phụng vụ cho dân Thiên Chúa,” ngài viết:
“Trong các nghi thức thuộc về toàn thể cộng đoàn, sự thinh lặng chiếm một vị trí tuyệt đối quan trọng. Nhiều lần, nó được quy định rõ ràng trong các quy định phụng vụ. … Sự thinh lặng phụng vụ là biểu tượng của sự hiện diện và hành động của Chúa Thánh Thần, Đấng linh hứng toàn bộ cử hành. … Chúng ta được kêu gọi thực hiện cử chỉ biểu tượng của sự thinh lặng với sự cẩn trọng tối đa.”
Tôn thờ Thánh Thể chính là lời cầu nguyện trong thinh lặng tuyệt vời nhất.
Trong thời gian nằm viện, mỗi ngày đều có giờ Chầu Thánh Thể cầu nguyện cho Đức Thánh Cha tại bệnh viện, chỉ cách phòng y tế của ngài vài tầng. Không nghi ngờ gì, ngài sẽ mỉm cười với điều đó và coi đó là một món quà kỷ niệm ý nghĩa.